Chuyện thi công: Mệt!

Thời gian thi công một ngôi nhà kéo dài rất lâu, nếu so với những công việc khác. Điều này ai cũng biết nhưng chỉ người chủ nhà hoặc ai đã từng làm nhà mới thấu hiểu sự vất vả cơ cực này. Một ngôi nhà phố 1 trệt 4 lầu làm nhanh cũng mất 5-6 tháng, lâu hơn thì cả năm. Nhà to, biệt thự có khi làm tới mấy năm và qua nhiều giai đoạn. Trong thời gian thi công ấy, chủ nhà cùng gia đình luôn trong tình trạng bất an, lo lắng. Nếu như xây nhà trên đất đang ở còn mệt hơn nữa vì phải đi ở nhờ, ở nhà thuê. Ở Việt Nam, ít chủ nhà thuê đơn vị thi công trọn gói hay quản lý giám sát chuyên nghiệp mà thường tự xoay xở lấy. Lý do để tiết kiệm là một phần, nhưng cũng là bởi nếp nghĩ đã ăn sâu rằng: đã làm nhà thì phải “lăn lưng” ra chịu; làm nhà thì phải tự giám sát bởi không thể tin tưởng được người ngoài. Vì thế nên chủ nhà rất mệt. Nào phải chỉ dẫn cho thợ, giám sát thợ, chạy vật tư, lựa chọn vật liệu thiết bị cho công trình, lo ăn ở cho thợ; rồi xử lý các mối quan hệ liên quan đến chính quyền, xóm giềng… Nhiều người làm nhà đã xin nghỉ việc dài hạn để làm cái việc quan trọng cả đời này.

Thời gian kéo dài, không chỉ chủ nhà mệt mà thợ cũng mệt – nhất là thợ nề (thợ xây). Bởi đội thợ này là đội làm việc lâu nhất, từ khi làm móng cho tới hoàn thiện (ốp, lát). Thợ nề thường ăn ngủ, sinh hoạt luôn tại công trường trong điều kiện thiếu thốn, khó khăn, vất vả. Lúc khởi đầu, chủ nhà và thợ thường có thái độ dễ chịu, vui vẻ với nhau. Nhưng qua thời gian dài, trong công việc cụ thể có những vấn đề bất cập, dễ phát sinh mâu thuẫn, hoặc bằng mặt nhưng không bằng lòng. Lúc đó mệt càng thêm mệt. Các cánh thợ thường nói đùa rằng: thợ xây là chúa – để chỉ vai trò quan trọng bậc nhất của đội thợ này. Chủ nhà cũng biết rõ điều nầy nên nhiều khi không dám nặng lời, càng không dám có những hình thức phạt hay sa thải (nói theo ngôn ngữ hiện đại) đối với đội thợ. Bởi nếu làm vậy thì công trình bị đình trệ, và nó như một cái “dớp” xấu. Và khi cả hai bên đều không hài lòng, chịu đựng nhau trong một thời gian dài như vậy, sự mệt mỏi là tất yếu.

                               Để công trình trở nên hoàn thiện, vai trò của nhà thầu thi công là rất quan trọng

Đó là một nguyên nhân, căn cốt quan trọng để làm cho tất cả cùng mệt. Điều này đến từ cả hai phía: chủ nhà và nhà thầu thi công. Một công việc quan trọng là làm một ngôi nhà, với mức đầu tư vài trăm triệu cho đến vài tỷ đồng, nhưng có khi lại chỉ hợp đồng miệng với nhau. Đấy là cách làm không chuyên nghiệp. Nói thì dễ, lúc làm phát sinh ra nhiều vấn đề mới thành chuyện. Vấn đề phát sinh không chỉ là chuyện tiền nong hay chất lượng thi công, mà còn là cách thức làm và khối lượng công việc. Có những việc nhà thầu không làm, hoặc đòi chi phí phát sinh; khi chủ nhà yêu cầu làm thì bảo rằng phần đó không có trong nội dung công việc giao kèo. Việc này vẫn thường xảy ra ở mọi nơi với nhiều chủ nhà. Làm nhà, mọi việc suôn sẻ đã mệt lắm rồi, mà thêm những chuyện tranh cãi đôi co thì mệt sao cho thấu.

Một vấn đề khác liên quan đến nhà thầu thi công, mọi hạng mục mà tiêu biểu là nhà thầu hạng mục nề: đó là cách làm một mình một kiểu, không quan tâm đến ai, không quan tâm đến việc khác. Tất cả chỉ vì việc của mình, sao cho được việc mình mà gây khó dễ cho người khác ở công việc khác. Một ngôi nhà không chỉ có đổ bêtông, xây trát…; mà còn rất nhiều hạng mục khác, như cửa, cầu thang, hoa sắt… của các nhà thầu khác như gỗ, sắt, đá, nội thất, điện – nước… Công việc này liên quan đến công việc khác cả ở nội dung và tiến độ. Nhà thầu nề là tiền đề để cho các hạng mục khác làm theo. Các phần khác phụ thuộc rất nhiều vào nhà thầu này. Ví dụ đơn cử như việc người viết đã chứng kiến: Nhà thầu nề sau khi dỡ cốp pha tầng lầu thì tiện thể trát luôn tầng đó, trong khi các bức tường ở các tầng dưới chưa xây nên thầu điện nước không thi công được dây, ống, phải chờ.

Chưa kể, các nhà thầu nề “đóng quân” tại công trường nên coi đó là nhà của họ, muốn làm thì làm, muốn nghỉ thì nghỉ. Bữa mát trời lại rủ nhau nhậu, không coi trọng thời gian và tiến độ. Đó là một thái độ thiếu chuyên nghiệp điển hình mà ai làm xây dựng cũng đều biết.

Việc xây dựng nhà ở tư nhân hiện đã chuyên nghiệp hơn nhiều so với trước. Cụ thể là càng ngày có càng nhiều chủ nhà tìm đến với kiến trúc sư để có thiết kế hơn. Việc thiết kế là vậy, nhưng việc thi công thì khác. Hợp đồng thi công mỗi hạng mục lên đến hàng trăm triệu đồng, nhưng nhiều chủ thợ tay ngang lại không biết đọc bản vẽ, hoặc hiểu bản vẽ rất lơ mơ. Vừa làm vừa mò mẫm, hoặc không theo chỉ dẫn của thiết kế, cứ làm theo thói quen.